در آخرین لایه های جنوبی شهرستان سراوان پس از طی 70 کیلومتر از شهر سراوان در مسیر روستای ناهوک و راه پر پیچ و خم در انتهای دشت وسیع آبرفتی دره ای پر آب و با صفا عظمت طبیعت الهی را به رخ همگان می کشد.
در میان این همه زیبایی، مجموعه ای کم نظیر از نقش و نگار کنده شده بر روی سینه سنگ ها و صخره ها به چشم می خورد که نظر هر بیننده ای را به خود جلب می کند.
دره "نگاران ناهوک" سراوان را در واقع باید یک نگارخانه‌از نگاران هزاره‌های گذشته این منطقه دانست .
در این محل انبوهی از نقوش اصیل و قابل مطالعه وجود دارد که با توجه به تعداد زیاد نقش و نگار آن را از جمله بزرگترین مجموعه های سنگ نگاره شناخته شده در ایران محسوب می کنند.
باستان شناسان اعلام کرده اند که توجهی به مجموعه نقوش دره نگاران مشخص می کند که مهاجران و مهاجمان در هزاره قبل از میلاد مسیح به این سرزمین وارد شده‌اند.
نقوش دره نگاران که غالب آنها نقش های انسانی و حیوانی هستند به سه دوره قدیم ، میانه و جدید تقسیم می‌شوند که دوره قدیم به حدود هزاره‌های چهارم تا هشتم بر می گردد. اهالی روستای ناهوک سراوان از نقوشی که بر سینه این صخره نقش بسته به نام "سنگ پیر گوران" یاد می‌کنند و اعتقاد دارند این نقوش را غیر مسلمانان (زرتشتی) در این محل حک کردند.
سالخوردگان این روستا نیز نقل می‌کنند که پدران آنان این نقوش را دیده و از آن یاد کرده اند و در هر صورت قدمت این نقوش را به گذشته‌های بسیار دور نسبت می‌دهند.
انسان در اعصار گذشته بویژه در دوران پیش از تاریخ برای انتقال پیام‌ها و مفاهیم ذهنی خود اقدام به ترسیم یاایجاد نقوش وعلائم روی سطوح مختلف کرده است. سنگ نگاره‌ها یکی از منابع مطالعاتی پژوهشگران در کنار سایر آثار برجای مانده از زندگی بشر در ادوار گذشته به شمار می‌رود که اکنون در این منطقه در دسترس علاقه مندان به آثار باستانی قرار دارد.
از جمله روش‌های تعیین قدمت سنگ نگاره‌ها بررسی دقیق گذشته زمان و تاثیر عوامل فرسایش بر روی نقش کنده‌هاست که تا حد زیادی اصالت آن را مشخص می‌کند.
سنگ نگاره‌ها به نوعی هنر دستان مردان را در آن زمان را نشان می دهد که با ذهنی زیبا به زندگی با دو شکل نقوش برجسته و نقوش "نقش کنده" را حک می کردند. نقوش کنده توسط مردان شکارگر یا گله‌دار به دلایل و مقاصد گوناگون ترسیم شده‌ به طوری که نقوش ترسیم شده بر روی صخره‌های دره نگاران عموما نمادین است که از اصالت خاصی برخوردارند. از روی وضع ظاهر و شیوه اجرای نقش و موضوعات نقوش می‌توان به قدمت و پیشینه کهن و تاریخی آن و منطقه پی برد ، نقوش انسانی به صورت ملبس یا برهنه و نقوش حیوانی مانند اسب، الاغ وحشی، مار،گاو، سگ و روباه با هنر دستان همین مردمان ترسیم شده است. به اعتقاد بسیاری از کارشناسان سنگ نگاره ها از اهمیت خاصی در مطالعات جوامع بشری در عصر پیش از تاریخ برخوردارند به طوری که در زمان که خط کتابی وجود نداشت مردم برای انتقال مفاهیم ذهنی خود به دیگران از اینگونه شیوه ارتباطی استفاده می کردند.
با نگاه اجمالی به بلوچستان بخوبی به ناهمواریهای وکوهستانهای فراوان وآب وهوایی متنوع آن آشنا می شویم.وجود رودخانه های کوچک وبزرگ در میان دره های کوهها آبشخوری مناسب برای حیوانات و به همین نسبت شکارگاهی مناسب برای شکارچیان در زمانهای قدیم محسوب می شود که سطوح نسبتا صاف و هموار صخره کوهها را محل مناسبی را برای ترسیم و ثبت وقایع روزمره عصر پیش از تاریخ رقم زده است.
انسان شکارگر درتــداوم سنت نگارگری ونقاشی دهها هزار ساله غارها به ترسیم طبیعت وحش پیرامون خود اقدام کرد. در شهرستان های مختلف بلوچستان نگارکند یا سنگ نگاره و در مواردی نقاشیهای فراوانی را می توان بر روی سینه سنگها دید که در ادوار مختلف به تناوب ایجـــا د شده اند. اکنون بخوبی این هنر در شهرستان های سراوان ، خاش ، نیکشهر ، قصرقند و ایرانشهر قابل مشاهده اشت که متاسفانه خیلی ها از آن بی اطلاع اند. سنگ نگاره های شهرستان سراوان رشته کوه های سیاهان در شمال این شهرستان در خود تعداد از اینگونه محل های دارای حکاکی های صخره ای رادر خود جای داده است.
این رشته کوه از یک سو از ناحیه سرحد بلوچستان و حوالی تفتان شهرستان خاش به نام کوههای مورپیش و گزور شروع و در ادامه مسیر به سوی شرق از شمال شهر سراوان می گذرد و در ناحیه مرزی کوهک از مرز شرقی کشور ایران خارج و در محلی به نام سبز کوه در حوالی شهر پنج گور وارد کشور پاکستان می شود. این رشته کوهها پس از عبور از شهر کویته با مرتفع ترین قله آن به نام بز کوه موسوم به کوههای سلیمان شناخته می شود. در میان این رشته کوه در شمال شهر سراوان دره های متعددی وجود دارد که در اکثر آنها این گونه نقوش دیده می شود.
از مهمترین مناطق شهرستان سراوان که در آن از اینگونه سنگ نـگاره ها شناسایی شده، می توان به کوه مهرگان ،دره کندیک ، دره شیر و پلنگان دره دار ، دره درو ، دره هلی ، کوه تونان سب و سوران و نقاشی های صخره ای پیرگوران ، روستای ناهوک سنگ نگاره های سر دشت ناهوک ، دره نگاران و گشت اشاره کرد. نقوش این سنگ نگاره به ادوار مختلف زندگی بشر از حدود 10هزار سال قبل تا دوران معاصر تعلق دارد که ایجاد برخی نقوش جدید باعث محو نقوش قدیمی تر شده است.
به درستی با این همه عظمت می توان نگاران را بزرگترین مجموعه معرفی و شناخته شده سنگ نگاره درایران (بلوچستان )معرفی کرد که در واقع نگار خانه ای زیبا و جالب توجه از نگار گران هزاران سال گذشته را در معرض دید علاقه مندان قرار داده است.