آیا تاکنون به این موضوع فکر کرده‌اید که هنگام مطالعه از چه روشی استفاده می‌کنید؟یک روش مطالعه صحیح و اصولی می‌تواند بسیاری از مشکلات تحصیلی را از بین ببرد. بررسیهای بعمل آمده گویای آن است که افرادی که در زمینه تحصیل موفق بوده‌اند، روشصحیحی برای مطالعه داشتند. یادگیری مسئله‌ای است که در سراسر طول زندگی انسان بویژه دردوران دانش آموزیودانشجوییاهمیت زیادی دارد. چرا که دانشآموزان و دانشجویان همیشه در معرض امتحان و آزمون قرار دارند و موفقیت در آن آرزویبزرگشان است. شاید به افرادی برخورده باشید که می‌گویند: همه کتابها وجزوه‌ها را می‌خوانم، اما موقع امتحان آنها را فراموش می‌کنم، یا من استعداد درسخواندن را ندارم، چون با اینکه همه مطالب را می‌خوانم اما همیشه نمراتم پایین است ویا ... . بسیاری از اینگونه مشکلات به نداشتن یک روش صحیح برای مطالعه باز می‌گردد. عده‌ای فقط به حفظ کردن مطالب اکتفا می‌کنند، بطوری که یادگیری معنا و مفاهیم را ازنظر دور می‌دارند. این امر موجب فراموش شدن مطالب بعد از مدتی می‌شود، در واقع آنچهاهمیت دارد یادگیری معنا و مفهوم است، چیزی که نمی‌توانیم و نباید از آن دورباشیم. برای آنکه مطلبی کاملا آموخته شده و با اندوخته‌های پیشین پیوندیابد، باید حتما معنا داشته باشد، در این صورت احتمال یادگیری بیشتر و احتمالفراموشی کمتر خواهد شد. بنابراین قبل از اینکه خود را محکوم کنیم به نداشتن استعداد درسخواندن ، کمبود هوش ، کمبود علاقه ، عدم تونایی و سایر موارد ، بهتر است نواقص خودرا در مطالعه کردن بیابیم و به اصطلاح آنها بپردازیم. در اینصورت به لذت درس خواندنپی خواهیم برد. اولین قدم در این راستا آن است با اندکی تفکر عادتهای نامطلوب خودرا در مطالعه یافته و سپس عادتهای مطلوب جایگزین آن گردد. برای تغییرعادات مطالعه مراحل زیر را باید در نظر گرفت: آگاهی (درباره موضوع - علاقه- ارزیابی آزمایش   - مطابقت خود با فکر تازه و اختیار و قبول آن

انواع روشهایمطالعه

روش پس ختام= این روش یکی از مهمترین و معروفترین روشهای بهسازی حافظه است. نام این روش همانند نام انگلیسی آن (PQ4R) متشکل از حروف اول شش مرحله آن است. مراحل پیش خوانی= در این مرحله کتاب یا مطلب بصورت یک مطالعه اجمالی ومقدماتی مطالعه شود. از جمله موارد این مرحله خواندن عنوان فصلها ، خواندن سطحی فصل، توجه به تصاویر ، بخشهای اصلی و فرعی و خلاصه فصلها می‌باشد. هدف در این مرحلهیافتن یکدید کلینسبت به کتاب و ارتباط دادن بخشهای مختلف کتاب با یکدیگرمی‌باشد.

 مرحله سؤال کردنپس از مطالعه اجمالی موضوعات و نکات اصلی ،= به طرح سؤالدر مورد آنها بپردازید. این کار باعث افزایش دقت و تمرکز فکر و سرعت و سهولتیادگیری می‌گردد.

مرحله خواندن= در این مرحله به خواندن دقیق و کامل مطالب کتاب پرداخته ، کههدف فهمیدن کلیات و جزئیات مطالب و نیز پاسخگوی به سؤالات مرحله قبل می‌باشد. درمرحله خواندن برای فهم بهتر مطالب می‌توان از کارهایی مثل یادداشت برداری ، علامتگذاری و خلاصه نویسی بهره جست.

مرحله تفکردر این مرحله هنگام خواندن ، ساختن سؤالها ، و ایجاد ارتباطبین دانسته‌های خود ، درباره مطلب فکر کنید. در این مورد نیز مهمترین اصل همان بسطمعنایی است. بسط معنایی ممکن است در مراحل پنجم و ششم نیز یعنی در مراحل از حفظگفتنی و مرور کردن نقشی داشته باشد.

مرحله از حفظ گفتنی= در این مرحله باید بدون مراجعه به کتاب و از حفظ بهیادآوری مطالب خوانده شده پرداخته شود و بار دیگر به سؤالاتی که خود فرد طرح کردهبود پاسخ دهد. در اینجا باید مطالب آموخته شده را در قالب کلمات برای خود کرده ، درغیر اینصورت لازم است که مجددا به خواندن مطالبی که آموخته نشده پرداخته شود. مرحلهاز حفظ گفتنی در پایان هر بخش انجام می‌گیرد و وقتی بخشهای یک فصل به اتمام رسید بهمرحله بعد ، یعنی مرور کردن یا آزمون وارد می‌شویم.

مرحله مرور کردن= این مرحله ، که مرحله آزمون نیز می‌باشد، در پایان هر فصلانجام می‌گیرد. در اینجا به مرور موضوعات اصلی و نکات مهم و نیز ارتباط مفاهیممختلف به یکدیگر پرداخته و در صورت برخورد با موضوعات مورد اشکال به متن اصلی یامرجع مراجعه شود. یکی از راههای کمک به این مرحله پاسخگوئی به سئوالات و تمریناتپایان فصل است: اجرای این مرحله می‌تواند مقداری ازاضطرابامتحان را کاهش دهد.

روش دقیق خوانی=    هدف از این مرحله این است که مطالب کامل و دقیق درک شده وبصورتی سازمان یافته و منظم در حافظه نگهداری شود. برخی از فنون موجود که می‌تواندبه روش دقیق خوانی کمک کند عبارتند از:

تکنیک خلاصه برداریبه نوشتن عبارت =، مفاهیم و موضوعات کلیدی متن پرداخته، بطوری که در مرور مطالب ، با نگاه کردن و خواندن خلاصه‌ها ، همه مطالب خوانده شدهرا یادآوری کند. یک روش بسیار مطلوب این است که از خلاصه‌ها نیز دوباره خلاصهبرداری شود.

تکنیک سازماندهی مطالب= این تکنیک باعث افزایش درک و سرعت یادگیری و سهولتدر بازیابی مطالب آموخته شده می‌شود. برای سازماندهی مطالب استخراج سه بخش از متناصلی مورد مطالعه لازم است که عبارتند از:
موضوع اصلی=: موضوعی که تمامی مطالب را در بر می‌گیرد و بقیه مطالب حول وحوش آن می‌چرخد.

نکته‌های اصلی:خطوط و اندیشه‌های اصلی و مهم هستند که در مجموع موضوعاصلی را می‌سازند و از صراحت بیشتری برخوردار است.

نکات جزئی: اطلاعات جزئی‌تر هستند که بصورت مثالها ، نمونه‌ها ، عکس وتصویر اطلاعات واقعی مطرح می‌گردند.

تکنیک علامت گذاری در متن= در این تکنیک علامتهایی را بر روی متن اصلیانجام داده ، از قبیل علامت گذاری به شکلهای مختلف در متن ، خط کشیدن زیر عباراتمهم ، حاشیه نویسی و ... ، این موارد بسته به صلیقه‌های افراد متفاوت می‌باشد. امانکته مهمی که در هر نوع علامت گذاری حائز اهمیت است این است که ، بهتر است همانندتکنیک سازمان دهی ، مطالب را در سه دسته مجزا (موضوعاصلی،نکته اصلی،موارد جزئی) قرار داده و آنها را با علامتهای مختلفنشان دهید. در کنار روش مطالعه عوامل محیطی نیز درمیزانیادگیری تأثیر دارد. یک محیط مناسب باعث توجه وتمرکزبهتر و بیشتری می‌شود.

حذف عوامل مزاحم فکری= مواردی هست که بخش عظیمی از وقت و فعالیت ذهنی راموضوعاتی به خود مشغول می‌دارند که هیچ رابطه با موضوع ندارند، موضوعاتی مانند: رفتار معلمان و استادان ، افزایش شهریه و نوع رفت و آمد و … برخی از موضوعاتی هستندکه موقع مطالعه اگر به آنها فکر شود از کارایی مطالعه می‌کاهد. برخی حتی خیالپردازیهایشان را موقع مطالعه انجام می‌دهند؛ که به شدت فکر را آشفته کرده و تمرکزرا از بین می‌برد. توصیه کلی این است که اگر ذهن خود را از افکار مختلف پاک کنید تابر روی موضوع مورد مطالعه تمرکز کنید، مطالعه را کنار بگذارید و زمانی مطالعه راشروع کنید که سرحال ، علاقمند و متمرکز هستید. فراهم کردن محیط مناسب= محل و مکانی که مطالعه در آنجا انجام می‌شود بایدمناسب باشد. منظور از محل مناسب مکانی است که آرام ، ساکت و دور از عوامل مزاحممحیطی باشد، این باعث تمرکز بهتر روی موضوع مطالعه می‌شود